Frankfurt Notları 14: İngiltere Merkez Bankası sordu, Ben Bernanke Cevapladı.

Ve Amerika Merkez Bankası Eski Başkanı BERNANKE cevapladı. BERNANKE’nin cevaplarına da başka iktisatçılar cevaplar verdiler.

Yazdıklarımın başlığı "Frankfurt Notları” olsa da, konu enflasyon olunca sınırlar kalkıyor sanki. Malum bir süredir Merkez bankaları küresel gelişmeler eksenli zor zamanlar yaşıyorlar. Korona Pandemisi ile başlayan bu süreçler Rusya/Ukrayna meselesi vb nedenler nedeniyle başka bir boyutta devam ediyor.

"İngiltere Merkez Bankası'nın son yıllarda karşılaştığı tahmin ve politika zorlukları benzersiz değildi, zira benzer merkez bankaları da benzer şoklarla karşı karşıya kalmış ve benzer zorluklarla mücadele etmişti.

Yine de, son deneyim, yalnızca tahminlerin rutin olarak oluşturulması değil, aynı zamanda tahminlerin politika yapımında ve kamu iletişiminde kullanılması da dahil olmak üzere, sürecin gözden geçirilmesini gerekli kılıyor. Banka, diğer merkez bankaları ve politika kurumları gibi, bu deneyimden uygun dersleri çıkarmak için çalışacak. Bu incelemenin amacı, bu çabaya yardımcı olmaktır".

Bu zorlu süreçte pek çok gelişmekte olan ülke ekonomilerindeki enflasyon oranlarına odaklanılmış olsa da, gelişmiş ülke merkez bankaları da bu zorlu süreçlerde epey zorlandılar, sorgulandılar ve tartışmaların merkezinde yer aldılar.

İngiltere Merkez Bankası/Bank Of England da, enflasyonla mücadelenin son aşamasına yaklaşılan bir zaman diliminde, bu süreçten öğrenilecek dersler olduğunu kabul etmiş ve eski FED Başkanı Ben Shalom BERNANKE'den bir değerlendirme yapmasını ve bir rapor yazmasını istemişti. Bu talep bazılarını şaşırtırken bazılarında ise bir takdir duygusuna neden oldu. Bu talepte İngiltere Eski Başbakanı Rishi SUNAK’ın, enflasyonun "yüzleşilmesi gereken bir düşman" olduğunu vurgulaması ne kadar etkili oldu bilinmez ama aşağıda yer alan iki grafik bu sürecin güçlü bir şekilde sorgulamasına neden olmuş gibi görünüyor.

Zira İngiltere’de enflasyon 1981 yılından günümüze en yüksek seviyelerine ulaşmış görünmekte.

Enflasyon, yüzde 2 olan Merkez Bankası hedefinden epey sapmış vaziyette! Rakamlar gelişmekte olan ülkelerle kıyaslandığında küçük gelebilir ancak %2 hedefe göre %11,1'e çıkan enflasyon %455 ve 5,55 katı sapma şeklinde değerlendirildiğinde önemli bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır.

Güzel haberse yüzde 2 olan hedefe son zamanlarda yaklaşılmakta olduğudur!

***

Bu önemli sapmalar sonrasında İngiltere Merkez Bankası para politikası ve ekonomik istikrar konularında incelemelerde bulunmak üzere talep ettiği rapor Bankanın politika çerçevesini değerlendirme ve iyileştirme amacının bir parçası olarak atılmış görünüyor.

Rapor, FT Yazarı Chris GILES ve bazı isimlerce, Nobel ödüllü eski bir Federal Rezerv Başkanının yönetim danışmanı kimliği ile yöneticilerin zaten yapmak istedikleri değişiklikleri tavsiye etmesi, sorgulayıcı sorular sormaması ve açıkça gerekli olduğuna inandığı tartışmalı önerilerden kaçınması gerekçesiyle eleştiriler alsa da, genel olarak cesur bir adım olarak değerlendiriliyor.

Rapor’da; Para Politikası Kurulu'nun (PPK) kararlarını daha iyi desteklemek için veri yönetimi, yazılım ve ekonomik modeller dahil olmak üzere tahmin araçlarının modernize edilmesinin önemi vurgulanıyor. Bankanın riskleri belirleme, belirsizliği yönetme ve yapısal ekonomik değişikliklere uyum sağlama kabiliyetinin artırılması kilit bir odak noktası olarak görülüyor ve kamuoyu ile aradaki iletişimin geliştirilmesi gerekliliğine vurgu yapılıyor.

Rapor’da; Banka'nın uygulamayı taahhüt ettiği ve yıl sonuna kadar ilerlemelere ilişkin güncellemeler beklenen 12 tavsiye ise şu şekilde yer alıyor:

Tahmin altyapısının güncellenmesi – Veri yönetimi, yazılım ve ekonomik modelleri geliştirerek tahmin yeteneklerinin iyileştirilmesi.

Model esnekliğinin artırılması – Ekonomideki yapısal değişikliklere daha iyi uyum sağlayabilen esnek ekonomik modellerin devreye sokulması.

Risklerin daha iyi belirlenmesi – Ekonomik görünümdeki risklerin daha iyi belirlenmesi ve ölçülmesi.

Karar alma sürecine belirsizliğin dahil edilmesi – Tahminlerin belirsizlikleri ve çeşitli ekonomik senaryoları açıkça hesaba katmasının sağlanması.

Tahmin performansının düzenli olarak değerlendirilmesi– Geçmiş tahmin hatalarından ders çıkarmak amacıyla sistematik incelemeler yapılması.

Dış iletişimin güçlendirilmesi – Banka’nın tahminleri, riskleri ve belirsizlikleri kamuoyuna daha iyi anlatması.

Şeffaflığın artırılması – Tahmin sürecinin kamuoyuna ve paydaşlara daha şeffaf hale getirilmesi.

Ekonomideki yapısal değişikliklerin ele alınması – Tahmin modellerinin teknolojik gelişmeler ve demografik değişiklikler gibi ekonomideki yapısal değişiklikleri dikkate alınmasının sağlanması.

Dahili iş birliğinin desteklenmesi – Banka içindeki farklı departmanlar arasında iş birliğinin artırılarak kapsamlı tahminlerin yapılması.

Personel uzmanlığının artırılması – Personelin tahmin uzmanlığını geliştirmek için eğitim ve gelişime yatırım yapılması.

Dış uzmanlarla iş birliği – Tahmin sürecine farklı bakış açıları getirmek için düzenli olarak dış uzmanlarla görüşülmesi.

Tahmin iletişim araçlarının güncellenmesi – Kamuoyuna tahminleri ve politika gerekçelerini daha açık ve anlaşılır bir şekilde iletmek için kullanılan araçların iyileştirilmesi.

Raporun tamamına ulaşarak okumak isteyenler için;

Forecasting for monetary policy making and communication at the Bank of England: a review.

https://www.bankofengland.co.uk/independent-evaluation-office/forecasting-for-monetary-policy-making-and-communication-at-the-bank-of-england-a-review/forecasting-for-monetary-policy-making-and-communication-at-the-bank-of-england-a-review

Bu Rapora karşılık olarak İngiltere Merkez Bankası, Bernanke'nin Bankanın para politikası yapımı ve iletişimine ilişkin öngörü incelemesini memnuniyetle karşıladığını ifade etmiş ve Raporda yazılanlara dair değerlendirmesini de kendi web sayfasında paylaşmıştır.

(https://www.bankofengland.co.uk/independent-evaluation-office/forecasting-for-monetary-policy-making-and-communication-at-the-bank-of-england-a-review/response-forecasting-for-monetary-policy-making-and-communication-at-the-bank-of-england-a-review)

***

Bernanke’nin Raporu pek çok akademisyen, araştırmacı ve gazetecinin de dikkatini çekti doğal olarak. Mutlaka farklı değerlendirmeler ve yorumlar vardır ancak King's Business School'daki Küresel Bankacılık ve Finans Merkezi tarafından hazırlanan kitaba merak edenler başvurabilirler. Kitap, İngiltere makroekonomik topluluğunun önde gelen isimlerinden Bernanke İncelemesi'ne gelen tepkileri bir araya getirmiş:

The Bernanke Review: Responses From Bank Of England Watchers.

https://www.kcl.ac.uk/business/assets/pdf/qcgbf-working-papers/the-bernanke-review-into-the-bank-of-england's-forecast-process-responses-from-bank-of-england-watchers.pdf

Bu dokümanların hepsinin değerlendirilmesi, benim yazı format sınırlarımı aşıyor maalesef. Dikkatli ve meraklı okuyucular ile araştırmacılar için linklerini de paylaştım burada.

Umarım yararlı olur.

***

Tüm dünyada yaşanan enflasyon süreci ve mücadele perspektifi çok öğretici idi, sonrası da öyle görünüyor.

"Sosyal bilimlerde laboratuvar ortamı yoktur” denilir ama ben öyle olduğuna inananlardan değilim.

Hayatın kendisi müthiş bir laboratuvar aslında... hele de iktisatçılar için!

Anlayabilmek, anlamlandırabilmek ve okuyabilmek temennisiyle…