Kurdaki sıçrama 2014’te ithal enerji maliyetini büyütecek

Dövizdeki hızlı yükseliş; neredeyse tamamen dışa bağımlı olunan ve ekonomide temel girdi niteliğindeki petrol, gaz gibi enerji ürünlerinin ithal maliyetini artırarak ekonomiye ciddi yük getirecek.

2013’te ithal enerji faturası ne oldu?

Toplam ithalatın önceki yıla göre yüzde 6.4 artışla 251.7 milyar dolar olduğu 2013'te; enerji dışı ürünlerde ithalat yüzde 11 artarak 195.8 milyar dolara ulaşırken; petrol, gaz gibi enerji ürünlerinin ithalatına ödenen fatura, yüzde 7 küçülerek 55.9 milyar dolara geriledi. Önceki yıla göre 4.2 milyar dolar daha az enerji ürünü ithal edildi. Toplam ithalat faturası içinde önceki yıl enerji ürünlerinin 25.4 olan payı, 2013’te yüzde 22.2’ye düştü.

İthalat sepetinde hangi enerji ürünü ağırlıkta? 

Geçen yıl enerji ithalatının 35.7 milyar dolarla büyük bölümünü, 'gizli veri' kapsamındaki ham petrol, doğalgaz ve bitümenli taşkömürü oluşturdu. Gizli veri kapsamındaki enerji ithalatı, geçen yıl yüzde 9.6 azaldı. Gizli veri kapsamı dışındaki petrol ve petrolden elde edilen ürünler ithalatı da yüzde 0.4 düşüşle 16.1 milyar dolara geriledi. Doğalgaz ve mamul gaz ithalatı yüzde 7.2 azalışla 2.7 milyar, taş, kok ve briket kömürü ithalatı yüzde 16.8 azalışla 1.1 milyar, elektrik enerjisi ithalatı ise yüzde 31 artışla 334 milyon dolar oldu.

2013’te enerji ithalatının dış ticaret açığına etkisi ne oldu? 

Geçen yıl yüzde 0.4 düşüşle 151.9 milyar dolara gerileyen toplam ihracatta küçük bir paya sahip olan enerji ürünleri ihracatı da yüzde 13 azalarak 6.7 milyar dolara indi. Enerji ihracatı düşüldüğünde yıllık 'net' enerji ithalatı; başka deyişle enerjideki dış ticaret açığı önceki yıla göre yüzde 6.1 düşüşle 49.2 milyar dolar oldu. Buna karşılık; enerji dışındaki ürünlerde verilen toplam dış ticaret açığı yüzde 59.6 büyüyerek 50.6 milyar dolara yükseldi. Önceki yıl 84 milyar dolar olan toplam dış ticaret açığının yüzde 62.3’ü net enerji ithalatından kaynaklanmıştı. 2013’te ise açık 99.8 milyar dolara çıkarken, enerjinin payı yüzde 49.3’e indi.

Bu yıl ithal enerji faturası ne olur?

'Yüksek faiz ve yüksek kur' yeni ekonomik iklim kalıcı olursa, tüketimde daralma, sanayide çarkların yavaşlaması ve yatırımların ertelenmesine yol açacak; büyüme hızını daha da düşürecek. Bu gelişmeler enerji talebinin düşmesine yol açacak. Enerjide dalgalanma yaşanmaz fiyatlar stabil kalırsa, bu yıl enerjide ithalat miktarının ve dolar cinsinden ödenen faturanın daha da küçülmesi büyük olasılık. Ancak kurdaki sıçrama bu ürünlerin genel ekonomiye maliyetini büyütecek. 2012’de 52.4 milyar dolar olan net enerji ithalatının 1.79 TL’lik ortalama kurla TL cinsinden maliyeti yaklaşık 94 miyar TL idi. 2013’te net ithalat 49 milyar dolara geriledi, ancak ortalama kurun 1.90'a çıkması nedeniyle bu faturanın TL cinsinden karşılığı aynı kaldı. Bu yıl net enerji ithalatı 50 milyar doların altında kalsa bile, yılın ortalamasında 2.25 TL dolayında bir kurla bile bunun TL cinsi karşılığı 110 milyar lirayı bulacak.

Kura bağlı enerji maliyetindeki artış en çok kimi etkiler? 

Kurdaki artış en çok enerji maliyetlerini yükseltecek. Yeni kur düzeyi nedeniyle fizibilitelerin yenilenmesi gerekecek. Maliyetlerdeki artışlar, yatırımcıların projelerini yaşama geçirmesinde, hem özkaynak temini, hem de dış kaynak temini açısından zorluğa yol açacak. Kur artışı yeni yatırımları olduğu kadar, bekleyen özelleştirmeleri de etkileyecek.